De Mwalimu

Marieke Dekker is een van de weinige neurologen die werkzaam is in Tanzania, in Kilimanjaro Christian Medical Centre in Moshi. Samen met een klein team neurologen verzorgt ze de vele patiënten in de regio en geeft daarnaast onderwijs aan de studenten zodat ze een basiskennis neurologie verkrijgen. Stichting Tweega Medica ondersteunt Marieke al jaren in haar missie.

Onderwijs van kennis en vaardigheden is een hoeksteen van het werk van alle artsen die Tweega uitzendt. Uiteraard klussen we ook dag in dag uit aan patiënten met de meest hartverscheurende problemen die we vaak niet helemaal kunnen oplossen; het aanbod is werkelijk eindeloos en soms een bron van frustratie. Maar als het gepaard gaat met overdracht van kennis, ervaring en technieken- kortom: het ambacht van de geneeskunde- werkt dit vaak als een kracht die ons overeind houdt. Met allerlei effecten!

Zo heeft bijvoorbeeld een partner van een neuroloog in opleiding een prijswinnende documentaire gefilmd over het werk van mijn collega William en hebben we intussen een eigen podcast voor de neurologie; bekijk deze hier. Ook is er een zich herhalende onderwijscarrousel over epilepsie, wat nog altijd gestigmatiseerd is en waarvoor we nu voor de derde keer in dertien jaar een road trip plannen om alle kleinere ziekenhuizen in de regio bezoeken. Op de bovenstaande foto ben ik op een congres in Marokko over de mysterieuze genetica van de ziekte van Parkinson waar Afrikaanse neurologen uit elk land hun bevindingen presenteren. Ik vertegenwoordigde Tanzania en vertelde over de bijna volledige afwezigheid van deze ziekte onder Hadzabe en Maasai, nomadische bevolkingsgroepen.

Daarnaast zijn er natuurlijk nog de vele zweterige uurtjes curriculair neurologie-onderwijs voor de Tanzaniaanse geneeskundestudenten en internisten/kinderartsen in opleiding, waarvoor ik inmiddels zelf een beamer heb aangeschaft omdat die altijd onvindbaar is als je wilt beginnen met onderwijs. Ook neem ik in mijn reuzentas inmiddels ook maar een verlengsnoer mee van thuis. Ik grap dan dat de volgende stap een zonnepaneel is. Soms gaat zo’n onderwijssessie niet meteen van start: stroomstoringen, geen beschikbare lokalen. Ook wordt men nog wel eens afgeleid door de ratten die traditiegetrouw in het souterrain over de bovenhoofdse leidingen rondrennen. Er is altijd wat. Al het neurologieonderwijs in KCMC wordt gegeven door mijn collega en mij, maar met zo’n klein team is het altijd fijn om wat hulp te krijgen. Daarom hebben we onlangs een net gepensioneerde opleider neurologie op bezoek gehad in KCMC: dr. Paul de Kort. Hij heeft ook een deel van het onderwijs gedaan en ondervond hoe leuk het is om in een ander deel van de wereld studenten geboeid te zien worden door de neurologie en om te horen hoe zij hun opleiding en werkend leven invullen.

In een kleinschalige specialistenomgeving zoals KCMC is het belangrijk om de rol van mentor en inspirator niet te vergeten. Je krijgt er natuurlijk niets voor behalve persoonlijke waardering, maar het kan een levensgroot verschil maken voor een jonge arts. Het is niet voor niets dat in de Tanzaniaanse samenleving de Mwalimu, de leraar, een bijna even hoge status heeft als andere gekostumeerde groepen zoals de wetshandhavers en geestelijken. Het is een lang proces, maar als leraren -ongeacht waar we onze lessen geven- dragen we deze studenten op onze schouders richting hun toekomst. Zo is Paul bijvoorbeeld inmiddels weer teruggekeerd, maar zijn ‘mentee’ lijkt wel 10 cm gegroeid met meer zelfvertrouwen en een grote lach op het gezicht.