In de zorg is in heel de wereld aan afkortingen geen gebrek. Toch moesten wij even wennen aan alle letters die ons hier om de oren geslingerd werden bij de behandeling van mensen met HIV.

Dat de Tanzanianen graag afkorten heeft misschien te maken met het erg geprotocoliseerde Tanzaniaanse AIDS beleid, waarbij alles een afkorting en nummer heeft, maar ook doordat openlijk over AIDS praten nog steeds taboe is. Dat het aantal geïnfecteerden in de miljoenen loopt en het land vol staat met AIDS klinieken doet daar helaas weinig aan af.

Testen op HIV gebeurt in Tanzania volgens 3 verschillende programma’s: VCT (voluntary counseling and testing), PITC (provider initiated testing and counseling) en PMTCT (prevention of mother to child transmission). VCT bestaat het langst. Mensen die willen weten hoe het ervoor staat kunnen zich laten voorlichten en testen. Heel voluntary is het trouwens niet altijd, een HIV test kan een eis zijn voordat de bruidschat wordt voldaan. PITC wordt gedaan sinds er behandeling met ARVs (anti-retrovirals, AIDS-remmers) beschikbaar is. Dat houdt in dat de arts vermoedt dat de klachten mogelijk gevolg zijn van AIDS. In ons ziekenhuis was vorig jaar 60% van de patiënten die op deze manier werd getest positief, meer dan in de meeste andere ziekenhuizen. Dit betekent niet zozeer dat AIDS vaker voorkomt, maar vooral dat wij te weinig testen. Als je laagdrempeliger test (in sommige ziekenhuizen bijvoorbeeld iedereen met diarree, alle kinderen, etc.) krijg je een lager percentage positieven. Onze laatste testaanwinst is PMTCT. Vroeger werd ongeveer de helft van de kinderen van geïnfecteerde moeders besmet. Met medicijnen voor moeder en kind rond de bevalling en wat leefregels wordt bijna geen kind ziek, en degene die toch geïnfecteerd raken kun je meteen behandelen. Bij al deze tests is het belangrijk de patiënt te counselen, want anders heeft het testen geen zin. Het gebeurt helaas toch nog vaak dat patiënt de resultaten van een HIV-test “weigeren”, ondanks speciaal (apart) opgeleide VCT-counselors, PITC-counselors en PMTCT-counselors.

Een positieve testuitslag wordt in de status genoteerd als “1”, “positive” of “reactive”. De patiënt krijgt een brief om naar de CTC (care and treatment clinic) te gaan. Vroeger was dat een aftands hokje, maar vorig jaar hebben we een luxe gebouw gekregen. De medicijnen zijn gratis en levensreddend. Niks om je voor te schamen, zou je zeggen, maar toch… Als onze collega’s over patiënten praten gebeurt dat toch weer liefst in bedekte termen. De opname diagnose is bijvoorbeeld vaak ICD (Immuno-compromised disease). Deze afkortingen zijn trouwens tijdgebonden. In 2005 werd er nog gesproken over ARC (AIDS related complex). Hoe dan ook, onze favoriet is als collega’s het hebben over “CTC-member”, alsof het om de lidmaatschap van een exclusieve club gaat.
Sinds 2 weken hebben de counselors het rustig. Er zijn namelijk geen tests meer. Niet alleen hier, in heel het land. Voor de testprogramma’s worden 3 tests gebruikt. Test 1 als eerste. Indien positief wordt test 2 voor bevestiging gebruikt en als test 1 en test 2 het niet eens zijn (zelden) is er nog een derde test. Een paar weken geleden begon het probleem dat er geen test 1 meer was. Het gerucht gaat dat deze tests in Noord-Korea wordt gemaakt en dat er nu om politieke redenen een boycot is. In het begin konden door test 2 en 3 te gebruiken nog patiënten getest worden, maar ook die zijn inmiddels op. Behalve voor PITC, PMTCT en VCT wordt ook HIV getest bij bloeddonaties en prikaccidenten of verkrachtingen. Nu zijn er genoeg patiënten die opgenomen worden met typische infecties die je bij AIDS krijgt. Die infecties kunnen we dan behandelen, maar zonder zekere diagnose kan een patiënt niet gecounseld worden en zonder uitslag kan de patiënt niet aan zijn lessen beginnen. Wij geven nooit AIDS-remmers op de afdeling, patiënten moeten altijd eerst 3 keer naar de klas. Pas als ze geslaagd zijn voor een toets zijn ze klaar voor medicijnen. Er is maar 1 kans op die medicijnen, dus als mensen niet snappen hoe en wat kun je beter niet beginnen. Omdat veel patiënten uitgemergeld en zonder afweer komen (we kunnen hier afweercellen meten en die zijn niet zelden op 1 hand te tellen) is het doel van opname altijd hetzelfde: infectie behandelen, counselen en dan oplappen voor de klasjes zodat zo snel mogelijk met de ARVs begonnen kan worden. Dat is nu lastig. Bij kinderen zijn de verschijnselen van AIDS veel minder specifiek en kunnen ook duiden op andere ziektes, dus is die test echt nodig om de diagnose te stellen. Het PMTCT programma springt minder in het oog van de dokter, maar aangezien toch 4% van de zwangeren positief is en er elke week 40 vrouwen bevallen missen we wel de kans om besmettingen te voorkomen.

Het is een landelijk probleem, dus dit keer kan de ‘inkoop-non’ er niet op worden aangekeken. Het kan trouwens nog erger. In het district is er maar in 2 van de 33 overheidsgezondheidscentra malaria medicijnen. Het malaria seizoen begint net, en alle zieke kinderen worden doorgestuurd naar missieziekenhuizen of private pharmacies voor medicijnen.

Rob en Danielle