Werk in Shirati!

Ons tropenartskoppel Pim en Yvonne van Leeuwen werken alweer ongeveer anderhalf jaar in Shirati Hospital. Yvonne beschrijft hieronder hoe hun werkdagen eruit zien en over wat ze zoal meemaken in het ziekenhuis.

Rond 7.45 uur begint de ochtendoverdracht. De verpleegkundigen lezen de verrichte operaties, speciale opnames en problemen op de afdeling voor. De dienstdoende artsen vullen de informatie aan en de rest stelt de nodige vragen. Wanneer er een ‘special case’ op een afdeling is, gaan alle artsen nog naar deze patiënt om een goed beleid op te stellen en met elkaar te overleggen. Hierna gaat iedereen naar zijn eigen afdeling. Ik naar Maternity, Pim op dit moment weer naar de Male Ward.
Op maandag volgt na de ochtendoverdracht nog het wekelijkse artsenoverleg, waarbij verschillende problemen voorgelegd kunnen worden zoals problemen in de organisatie of het niet aanwezig zijn van bepaalde medicatie.

Op mijn afdeling verschilt de planning per dag, omdat de verloskundigen soms nog bezig zijn met bevallingen of een keizersnede, of wanneer er direct een acute situatie is. Meestal neem ik eerst een kijkje in de weeënkamer, de kamer waar vrouwen komen met weeën (zowel voorweeën als echte weeën met ontsluiting), zodat ik de grote problemen alvast kan signaleren en zo nodig vroeg in kan grijpen. Zodra er tijd is beginnen we de ochtendronde. Eerst de vrouwen die een keizersnede hebben gehad, daarna de prematuren, de normale bevallingen en de zwangeren met problemen zoals malaria, urineweginfectie, longontsteking of voorliggende placenta. Inleidingen worden opgestart en laboratoriumaanvragen worden ingestuurd. Vervolgens verloopt de dag verschillend. Is het rustig, dan kan ik aan de slag met mijn protocollen of neem ik een kijkje bij de zwangerenpolikliniek. Vaak is het toch druk en word ik regelmatig geroepen om te helpen bij lastige echo’s, bevallingen of acute opnames.

Pim doet ondertussen zijn ronde langs de Male Ward (mannenafdeling), waar hij vooral veel HIV, malaria, hersenvliesontsteking, tuberculose, verwondingen na ongevallen of geweld en diabetes ziet. Wanneer hij daarmee klaar is, neemt hij een kijkje op de Female Ward (vrouwenafdeling) en wanneer daar nog geen visite is gelopen, doet hij dat ook meteen. Daar ziet hij veel vrouwen met miskramen, eileiderontstekingen door seksueel overdraagbare aandoeningen, buitenbaarmoederlijke zwangerschappen, en ook HIV, malaria, tuberculose en huiselijk geweld. Patiënten worden naar huis ontslagen, aanvragen voor echo’s, röntgenfoto’s of laboratoriumaanvragen worden geschreven en operaties worden gepland, spoedoperaties dezelfde dag, andere op dinsdag of donderdag (de vaste operatiedagen).

Zodra Pim tijd heeft op maandag, eet hij vlug thuis zijn warme lunch en stapt hij in de auto om naar de maandagmarkt te gaan. Wanneer mogelijk ga ik met hem mee. Op ons boodschappenlijstje staan: vis (die ochtend vers gevangen uit het Victoria meer), vlees (vers van de koe gesneden), brood, eieren, aubergines, tomaten, groene paprika, kool, banaan en bakbanaan, aardappel, rijst, bruine bonen, pinda’s, suiker, boter, palmolie en het fruit wat op dat moment beschikbaar is (verschilt van mango, kleine sinaasappeltjes, ananas, passievrucht, soms peertjes en papaja), en veeeeel flessen water. Tot voor kort hadden we ook een klein winkeltje ontdekt met import producten, zoals Nutella en Pringles en soms zelfs kaas, maar helaas loopt het niet zo goed meer en is er nu al weken niets te krijgen.

Tijdens de operatiedagen hangen eigenlijk alle dokters een beetje rond in het operatiegebouw. Wat ons betreft niet altijd erg efficiënt, maar wanneer er een probleem is, kunnen anderen gemakkelijk bijspringen. Wanneer het erg druk is, kan ook de kleinere operatiekamer gebruikt worden. Pim en ik en de dokter van de kinderafdeling lopen wel braaf visite, waarna Pim ook zijn operaties van de dag gaat uitvoeren: liesbreuken, abcessen, amputaties, curettages, blindedarm verwijderen, abcessen insnijden, noem maar op, elke week is het weer wat anders. Helaas ben ik vaak te druk met echo’s, zwangere dames en bevallingen om veel op de operatiekamer te staan, maar wanneer ik tijd heb, kom ik even een kijkje nemen of assisteer ik bij een operatie. Om de honger tijdens de operatiedagen een beetje te stillen wordt er altijd gezorgd voor chai (zoete thee met melk), mandazi (soort oliebollen) en chapati (soort pannenkoeken).
Op woensdag hebben we nu vaak een onderwijsmoment waarbij een van de dokters een presentatie voorbereid. Op vrijdag is er ochtendmis in het ziekenhuis, waarbij er erg lang gepreekt wordt in het Swahili, maar er ook liederen worden gezongen. Hierna volgen de belangrijke aankondigingen van de hoofdverpleegkundige, de baas van het ziekenhuis (Bwire Chirangi) en soms van de ziekenhuisaccountant. Daarna is er pas tijd voor de ochtendoverdracht, dus beginnen we vaak pas rond 10.00 uur en soms later op de afdeling.

Het weekend is meestal rustig, vaak heeft één van ons dienst, Pim voor de afdelingen, ik voor de echo’s. Pim heeft meestal één keer in de vier weken dienst en ik één keer in de drie weken. Wel hebben we buiten onze dienst ook vaak wat patiënten die we even willen bekijken in het weekend. Pim patiënten die ernstig ziek zijn of met diabetes, ik voor inleidingen van bevallingen. Als één van ons dienst heeft, is dat voor de hele week naast je normale werk. De ene week is druk en word je regelmatig gebeld ’s avonds, in het weekend of ’s nachts, andere weken is het weer rustiger en word je maar af en toe gebeld. De dokter die dienst heeft voor de afdelingen moet in het weekend in ieder geval ’s ochtends langs het ziekenhuis gaan om de lastige casussen te zien en de ontslagen te schrijven.

Afgelopen week hebben we weer de nodige dingen meegemaakt.
Pim heeft maandag een keizersnede gedaan en op een hoop afdelingen visite gelopen.
Dinsdag ronde gelopen, echo’s gedaan en op de operatiekamer gestaan. Een vrouw geopereerd met een hoop pus in de eileiders door SOA’s, die erg graag zwanger wil worden, maar waarvan de kansen zeer klein zijn. Vorige week een echo gedaan van een jongetje van acht jaar die de dag daarvoor op zijn buik gevallen was tijdens het rennen. Een klein beetje vocht was er te zien, verder niets. Gelukkig kon ik wat vocht uit de buik aftappen, en het bleek bloed te zijn, dus….. op de operatietafel dan maar! Bleek uiteindelijk een klein scheurtje in de milt te zijn, waardoor de milt verwijderd moest worden.
Woensdag zodra ik op de afdeling kwam werd ik geroepen bij een vrouw die ongeveer 24 weken zwanger was en weeën had. Op de kamer aangekomen bleek ze al persdrang te hebben en beviel ze van een meisje van 0.7 kg. Een uur hebben we beademing toegepast, waar ze baat bij had, maar elke keer als we stopten met beademen, ademde ze even zelf, waarna ze na twee minuten weer stopte. Dit zijn de lastigste casussen, want we hebben hier geen beademingsapparatuur, dus als de pasgeboren prematuur niet zelf gaat ademen, houdt het op…. Na een uur zijn we dan ook gestopt met beademen en is het meisje uiteindelijk overleden. Moeilijk om te zien, maar het kan niet anders. Gelukkig zijn de moeders hier erg nuchter onder en weten ze dat deze kindjes weinig overlevingskans hebben en eigenlijk hebben ze dan al afscheid genomen. Vervolgens lagen er al twee vrouwen 4 uur lang met 7 en 8 cm ontsluiting met geen voortgang. Dus bij beiden vliezen gebroken en twee uur later lagen ze allebei met een baby in hun armen. Eén vrouw met een enorme baby, 4.7 kg!! Maar gelukkig geen complicaties. De ander begon hevig te bloeden na de bevalling, maar na wat handelingen en wat extra medicatie, was ook dat onder controle. Beide baby’s zijn jongetjes en zijn allebei Pim genoemd ;). Tegenwoordig wonen er in en rond Shirati een hoop Pim en Yvonnes, omdat vooral bij lastige bevallingen veel patiënten de baby’s naar de dokter noemen. Wij voelen ons elke keer weer vereerd! Pim had ondertussen weer een operatie van zijn afdeling. Deze patiënt had tien dagen geleden een beklemde liesbreuk gehad, waarbij de darm afgestorven was en de dokter van die dienst een stuk darm eruit had gehaald. Helaas was de hechting van deze darm gaan lekken en moest de patiënt weer geopereerd worden.
Op vrijdag een erg lange mis met vergadering daarna. Verder rondes gelopen, echo’s gedaan en wat kleine dingetjes met Pim, hartfilmpjes, curettage na een niet intacte vroege zwangerschap en acute opnames. Toen heerlijk weekend en allebei geen dienst, waarvan we nu nog aan het genieten zijn!